این روزها با پیشرفت روز افزون تکنولوژی، هر سقفی با هر متریالی توان متحرک شدن را دارد. با استفاده از انواع سقف متحرک میتوان روح جدیدی در فضا دمید و از شرایط فضای باز و مسقف به صورت توآم بهره برد. از این رو امروزه در اکثر پروژه‌های معماری، تمایل به استفاده از سقف متحرک حتی در متراژ کم بسیار به چشم می‌خورد. در این مقاله قصد داریم به بررسی و مقایسه انواع سقف متحرک موجود در بازار ایران بپردازیم. سقفهایی که به وفور در ایران موجود و به راحتی قابل تهیه هستند. در حال حاضر سقف متحرک با 4 نوع متریال در ایران عرضه میگردد که به ترتیب متوسط سطح قیمت عرضه آنها، در بازار به شرح زیر است.
شرکت سایه روشن انواع سقف متحرک به جز سقف متحرک پلی کربنات را عرضه میکند.
- سقف متحرک پلی کربنات به عنوان ارزانترین گزینه
- سقف متحرک پارچه‌ای
- سقف متحرک شیشه‌ای
- سقف متحرک آلومینیومی (bioclimatic) به عنوان مدرنترین و گرانترین گزینه
1- سقف متحرک پلی کربنات
سقف متحرک پلی کربناتی از فریم‌های فلزی به همراه صفحات پلی‌کربنات به عنوان عنصر پوشاننده تشکیل میشوند. به علت هزینه اندک ورقهای پلی کربنات نسبت به سایر متریال ساختمانی، عمدتا فریم فلزی نیز از جنس فولاد یا فولاد گالوانیزه که قیمت ارزانی دارند انتخاب میشود. تمامی سقف متحرک پلی کربنات موجود در بازار ایران به روش سنتی تولید میگردد.
پلی کربنات از خانواده پلیمرهای ترموپلاستیک است و به صورت گسترده در صنعت قالب سازی کاربرد دارد. این نوع از پلاستیک‌ها به همچنین به صورت گسترده در صنایع شیمیایی نوین نیز کاربرد دارند. این متریال در عمده کشورهای صنعتی دنیا در دسته مصالح ساختمانی قرار نمی‌گیرد. اما با وجود کیفیت پایین نمونه‌های تولید شده آن در ایران که بعضا در حد یک کارتن پلاست و پوشش موقتی و کم عمر تولید میشوند، مصارف ساختمانی فراوانی دارند. از این رو که پلی کربنات سخت‌ترین ماده شفافی است که میتوان آنرا به عنوان جایگزینی برای شیشه در نظر گرفت، در بخش‌های مختلف صنعت ساختمان ایران مورد استفاده قرار گرفته است
ورقهای پلی کربنات به صورت مسطح و با ظاهری مشابه شیشه به ابعاد ۰۵/۳در ۰۵/۲ متر تولید میگردد. این ورقها انواعی با یک لایه ضد uvبرای محافظت در برابر نورآفتاب نیز دارند. آنها در ضخامت‌های ۱۰٬۱۲٬۲٬۳٬۴٬۶٬۸ میلیمتر و در رنگ‌های بیرنگ (رنگ شفاف شیشه‌ای)، برنز، آبی، شیری، زرد، قرمز، سبز تولید میشوند. این ورقها از دوقسمت طول و عرض قابل خم شدن هستند، بزرگترین مزیت آنها سبک بودن است. بیشترین کاربرد این ورقها در ایران برای پوشش انواع سقفها، پارکینگ‌ها، سقف کاذب و دیواره‌های سوله و… میباشد.
سبک بودن وزن ورق پلی کربنات موجب عدم تحمیل وزن اضافه به سازه موجود میگردد که خود عامل بسیار مهمی به جهت مقاومت در برابر زلزله نیز میباشد. این مهم در حمل و نقل این کالا نیز نقش به سزایی دارد و امکان انتقال آن در تعداد بسیار با وزن بسیار کم از هزینه متعلقه حمل ونقل آن می‌کاهد. از جمله مزیتهای پوشش پلی‌کربنات هزینه و وزن کمتر آن در مقایسه با شیشه است. همچنین مقاومت بالای آن نسبت به پلاستیک باعث تقاضای روزافزون آن به عنوان پوشش در صنعت احداث گلخانه شده است. پوشش پلی کربنات اغلب به جهت پوشش قسمت‌های مختلف گلخانه‌ها درنظرگرفته می‌شودو در این زمینه ورقهای پلی کربنات جایگزین مناسب و کم هزینه‌ای برای شیشه هستند.
با توجه به اذعان ویژگی عدم تبادل حرارتی توسط عرضه کنندگان برای این محصول، برآورد میشود باا استفاده از آن با کاهش چشمگیر هزینه انرژی در فصول مختلف سال در مناطق سردسیر و گرمسیر و یا حتی معتدل روبه رو باشیم. که البته با در نظر گرفتن تجربه مصرف کنندگان، دریافتیم که در فصول گرم و ساعات تابش شدید آفتاب هوای فضای زیر سقف پلی‌کربنات حالت گلخانه‌ای و دم کرده پیدا میکند. البته عموم مردم به گرمایش بیش از حد فضای زیرین این ورقها خصوصاً در ماه‌های گرم سال به عنوان یکی از بارزترین معایب ورقهای پلی‌کربنات اشاره میکنند. همچنین در هنگام آتش‌سوزی اگرچه شعله‌ور نمی‌شوند ولی به شدت دودزا می‌باشند. علاوه بر این اظهارات، عرضه کنندگان به موارد دیگری همچون عایق بودن این ورقها در برابر صدا نیز اشاره داشته اند که با توجه به تجربه مصرف کنندگان شاهد خلاف این امر و حتی ایجاد آلودگی صوتی شدید در مواقع بارندگی بوده‌ایم. همچنین این ورقها مجهز به لایه خارجی آنتی استاتیک عنوان میشوند که مانع از جذب گرد و غبار و دوده معلق در هوا به سطح ورق عنوان شده است. که البته تجربه مصرف کنندگان حکایت از موقت بودن این خصوصیت داشته و بعد از چند سال استفاده با ورق‌هایی کدر شده مواجه شده‌اند. ، از مسئله خش پذیری سطح ورق نیز نمی‌توان دوری کرد که خود باعث کدر شدن سطح ورق و خدشه دار شدن دید میگردد.
با توجه به وزن کم این محصول بسیار مناسب اجرای سقف تلسکوپی برقی در ابعاد بزرگ و با هزینه کم است.
محاسن سقف متحرک پلی کربنات:
- قیمت ارزان
- دسترسی و خرید آسان
- سهولت در تعویض
معایب سقف متحرک پلی کربنات :
- طول عمر کوتاه
- روشهای نصب بسیار سنتی و کم کارآمد
- ایجاد آلودگی صوتی شدید در هنگام بارندگی
- جرم پذیری و تغییر رنگ بین لایه‌ها و ایجادد ظاهری نا زیبا
- مقاومت پایین در برابر بار وارده
2- سقف متحرک پارچه ای
سقف متحرک پارچه ای در انواع و کیفیت متفاوتی تولید میشوند. نمونه های ارزان آن فقط دارای ریلهای آلومینیومی هستند و مرغوبترین آنها دارای سازه تمام آلومینیوم میباشد. به اینصورت که تمامی اجزاء ریل، ستون، آبراه، تیرهای فرعی، تیغه های نگهدارنده پارچه، تیغه کشنده پارچه و آپاراتوس سر ریل همگی از جنس آلومینیوم با آلیاژ مرغوب 6063 تولید میشوند از فریم‌ها و پروفیلهای میانی فلزی و غشاء PVC به عنوان عنصر پوشاننده سطح سقف تشکیل میشوند. این سقفها به نسبت سقف متحرک شیشه‌ای و آلومینیومی هزینه کمتری را به خود اختصاص می‌دهند. علت این امر سبک بودن این سقفها به نسبت انواع شیشه‌ای و ارزانتر بودن غشاء PVC به نسبت پنل آلومینیومی است. علاوه بر هزینه کمتر نسبت به مدلهای شیشه‌ای و آلومینیومی، نمونه‌های پارچه‌ای کاربردی تر نیز هستند و به همین علت 90 درصد از حجم تقاضا در بازار سقف متحرک را به خود اختصاص داده‌اند. سقف متحرک پارچه‌ای عرضه شده در بازار ایران هم به روش صنعتی و هم سنتی تولید میشوند، اما تولید به روش صنعتی آنها متداول‌تر است.
برای اجرای فریم و پروفیلهای میانی مرغوب در سقف متحرک پارچه‌ای از آلومینیوم استفاده میشود که علاوه بر مقاومت و پایداری مناسب، وزن سازه را نیز تعدیل میکنند. و در صورت استفاده از فولاد به جای آلومینیوم علاوه بر اعمال وزن بسیار زیاد به سیستم و مواجه با معایب خاص سازه فولادی، پس از چند سال ترشحات اکسید فولاد زیبایی پارچه را از بین خواهد برد.
پارچه مورد استفاده در این سقفها پارچه‌های کامپوزیتی هستند که از لایه‌های مختلفی اعم از الیاف پلی استر و PVCتشکیل شده و معمولاً با یک لایه محافظACRYLIC ، PVF FILM یا PVDF پوشانده میشوند. بسته به در نظر گیری تعداد و جنس و ضخامت این لایه‌ها میتوان غشاء‌هایی با مقاومت کششی، طول عمر و در نهایت کیفیات متفاوتی تولید کرد. برای مثال الیاف پلی‌استر برای ایجاد مقاومت کششی در پوشش کامپوزیتی، روکش PVC به منظور ایجاد لایه‌ای مقاوم و محافظ الیاف پلی‌استر و در نهایت پوشش محافظ که بهترین آنها PVDFاست برای محافظت از غشاء بخصوص در برابر اشعه ماوراء بنفش یا همان UV خورشید و افزایش طول عمر مفید آن لحاظ میگردد. از این رو انتخاب غشاء مناسب نقش بسزایی در عملکرد و همچنین هزینه تمام شده سقف متحرک پارچه‌ای دارد.
پارچه‌های سقف متحرک با هر کیفیتی در دو نوعblack out (کاملا مات-عبور نور صفر درصد) وsemitransparent (نیمه شفاف-عبور نور با درصدهای متفاوت کمتر از 50 درصد) قابل انتخاب هستند. بواسطه استفاده از نوع black out این پارچه‌ها تمامی عناصری دید بصری نا مناسبی برای سقف ایجاد میکنند همچون گل و لای، گرد و غبار، فضولات پرندگان، شاخ و برگ درختان و … پوشیده و غیر قابل رویت میشوند. این یکی از بزرگتین مزیتهای سقف پارچه ای در مقایسه با سقف شیشه‌ای است که نظافت و تمیز دیده شدن همیشگی آن کار بسیار دشواریست. علاوه بر آن سقف متحرک پارچه‌ای به مراتب سبکتر از انواع شیشه‌ای هستند. البته امروزه متریال PVC بعنوان یکی از عایق ترین متریال ها در صنعت ساختمان مطرح است و میزان تبادل حرارت غشاء تاشونده سقف متحرک به مراتب از یک سطح شیشه ایی ده میلمتری، عایق تر است.
محاسن سقف متحرک پارچه‌ای:
- طول عمر بالا در صورت استفاده از غشاء مرغوب
- ارزانترین سقف متحرک تولید شده به روش صنعتی
- نصب سریع و آسان
- طول عمر بالا
- مناسب برای اکثر مصارف
معایب سقف متحرک پارچه‌ای:
- طول عمر کوتاه درصورت استفاده از غشاء نامرغوب
3- سقف متحرک آلومینیومی bioclimatic
سقف متحرک آلومینیومی از فریم آلومینیومی و تیغه‌های دو جداره آلومینیومی به عنوان عنصر پوشاننده سطح سقف تشکیل میشوند. در بازار ایران فقط سقف متحرکی که به صورت صنعتی تولید شده‌اند عرضه میگردد.
با توجه به اینکه امروزه آلومینیوم یکی از گرانترین فلزات صنعتی محسوب میشود، ای نوع از سقف متحرک بیشترین صرف هزینه را به خود اختصاص می‌دهند. این نمونه بواسطه بهره بردن از متربال آلومینیوم که در برابر عوامل جوی بسیار پایدار است.
انواع سقف متحرک آلومینیومی مقاوم ترین نوع سقف متحرک است. مناسب برای اجرا در انواع شرایط جوی و انواع کاربری هاست. و علاوه بر قابلیت استفاده از فضای کاملا باز و فضای کاملا بسته، بواسطه قرارگیری تیغه ها در حالت 45 درجه قابلیت استفاده از فضای نیمه باز و نیمه سایه را نیز فراهم میکند. در این مدل سقف متحرک خبری از نگرانی آسیب دیدن سطح سقف مثل سایر متریالها نیست. ولی در عوض در هنگام باز کردن سقف به علت تغییر جهت دادن تیغه ها، با ریزش گرد و غبار و شاخ و برگ به داخل مواجه میشویم.
محاسن سقف متحرک آلومینیومی:
- ایجاد سایه صد درصدی (امکان ایجاد سایه و نیم سایه)
- نصب سقف به صورت تخت و مناسب سبک‌های مدرن
معایب سقف متحرک آلومینیومی:
- قیمت بسیار بالا بدلیل گران بودن فلز آلومینیوم و میزان مصرف زیاد آلومینیوم در این نوع از سقف
- زمان زیاد اجرای پروژه بواسطه وارداتی بودن این محصول
- بواسطه یراق آلات و اکسسوری‌های محدود، در صورت نیاز به خدمات پس از فروش فقط شرکت مورد معامله قادر به سرویس دهی خواهد بود
- ورود گرد وخاک و شاخ و برگ به فضای زیر سقف در هنگام باز کردن سقف به واسطه چرخش و حرکت عمودی پنل‌ها
- عایق نبودن و حرارت بسیار بالای سقف در فصول گرم بواسطه رسانا بودن آلومینیوم
4- سقف متحرک شیشه‌ای
سقف متحرک شیشه‌ای از فریم‌های آلومینیومی و سازه نگهدارنده فولادی و همچنین شیشه‌های ایمن شده با فیلم‌های PVB به عنوان عنصر پوشاننده سطح سقف تشکیل میشوند. این نوع سقف بواسطه حساسیت بسیار بالای متریال شیشه نیاز به فریم‌های نگهدارنده خاص و علاوه بر آن سازه تکیه‌گاهی بسیار مستحکم دارد و از این رو سنگینترین از انوع سقف متحرک محسوب میشود. عموما فضای دپوی تایلهای متحرک با متریال شیشه مساحت زیادی را به خود اختصاص میدهد از این رو سقف متحرک شیشه‌ای کمترین میزان بازشو نسبت به سایر مدلها را ارائه میدهد.
انواع سقف متحرک شیشه‌ای عرضه شده در بازار ایران هم به روش صنعتی و هم سنتی تولید میشوند. با توجه به وزن سنگین، هزینه بالا و نیاز به نظافت روزمره، این سقف مناسب فضاهای ویژه‌ای از قبیل سان روم گاردن‌ها در برج‌های لاکچری و یا رستوران‌هایی با دکوراسیون فوق خاص و … میباشد.
برای اجرای یک سقف شیشه‌ای مرغوب به صورت متحرک از شیشه‌های ایمن شده با فیلم‌های PVB با ضخامت بیشتر از 10 میلیمتر استفاده میشود. این تایلهای شیشه‌ای بواسطه وزن سنگین، در فریم‌های نگهدارنده مخصوص آلومینیومی قرارگرفته و پس از آن بر ریلهای متحرک سوار میشوند. استفاده از این نوع شیشه‌های ایمن خود باعث افزایش شدید قیمت این مدل از سقف متحرک میشود. تمامی لبه‌های این فریم‌ها برای هوابندی بیشتر به نوار مویی مجهز شده تا تمامی درز بین آنها به خوبی پوشش داده شود. و علاوه بر نیاز به اجرای سازه نگهدارنده بسیار مستحکم و سنگین، نیاز به استفاده از سیستم حرکتی، یراق آلات و موتور با توان بسیار زیادی دارند.
محاسن سقف متحرک شیشه‌ای:
- شفافیت کامل سقف
معایب سقف متحرک شیشه‌ای:
- قیمت بالا
- وزن سنگین
- زود کثیف میشود و نیاز به نظافت دارد ( بعد از هر بارندگی گل و لای روی سقف به وضوح قابل رویت است)
- ارایه منظر نامطلوب در هنگام گسترده یا باز کردن سقف بواسطه فواصل نزدیک ریل‌ها و قرار داشتن عناصر آلومینیومی زیاد در فضا
- در برابر آفتاب هیچ حفاظی ندارد و برای کنترل نور آفتاب میبایست از یک پوشانه جمع‌شونده مجزا در زیر سقف استفاده کرد
